«Նի­կո­լի ըն­կա­լում­նե­րում ու պատ­կե­րա­ցում­նե­րում իշ­խա­նու­թ­յու­նը ինքն է, միայն ին­քը»

Նախ­կին պատ­գա­մա­վոր ՍԱՄՎԵԼ ՖԱՐ­ՄԱ­ՆՅԱ­ՆԸ, Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին հա­մա­րե­լով ան­կան­խա­տե­սե­լի ու ան­կա­յուն, իր մտա­հո­գու­թյուն­ներն է հայտ­նում ներ­քին ու ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կի շուրջ։

-Ինչ­պե՞ս եք գնա­հա­տում այ­սօր­վա ի­րա­վա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րը, ո­րոնք հիմ­նա­կա­նում կենտ­րո­նա­ցած են ՍԴ նա­խա­գա­հի և նրա շր­ջա­պա­տի շուրջ։
-Ի­րա­վա­կան գոր­ծըն­թաց­ներ այս­տեղ չկան: Փո­խա­րե­նը տես­նում եմ ի­րա­վա­պահ մար­մին­նե­րի ակ­տիվ ու ան­նա­խա­դեպ ներգ­րավ­մամբ եր­կու զու­գա­հեռ գոր­ծըն­թաց.
ա) Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը, որ տա­րի­ներ շա­րու­նակ խո­սել է երկ­րի թա­լա­նի ու քրեաօ­լի­գար­խիա­յի մա­սին, խոս­տա­ցել պատ­ժել բո­լո­րին ու գո­ղաց­ված մի­ջոց­նե­րը վե­րա­դարձ­նել պե­տա­կան բյու­ջե, «օր­վա կուր­սով» հա­խուռն քայ­լեր է ա­նում, ձանձ­րաց­նող սե­րիա­լի նման օ­րա­կան կամ շա­բա­թա­կան մի տե­սա­րան է մա­տու­ցում հան­րու­թյա­նը, ո­րի նպա­տակն է հա­սա­րա­կու­թյա­նը ցույց տալ, որ իբր կա­տա­րում է այն, ինչ խոս­տա­ցել է: Ոզ­նուն էլ է պարզ, որ սա թատ­րոն է, որն առն­վազն այլ` լրիվ ու­րիշ նպա­տակ է հե­տապն­դում: Որ­տե՞ղ են «մի­լիարդ­նե­րի թա­լա­նի» այդ հե­րոս­ներն ու քրեա­կան օ­լի­գար­խիան, ու ին­չու՞ այդ մի­լիարդ­նե­րը իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նից մե­կու­կես տա­րի անց չեն վե­րա­դարձ­վել տի­րո­ջը` ժո­ղովր­դին: Նրանց ճն­շող մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը, ինչ­պես ի­րեն վար­չա­պետ ընտ­րե­լիս, այն­պես էլ խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ ու այ­սօր, իր հե­նա­րանն են, Ան­նա Հա­կո­բյա­նի հիմ­նադ­րամ­նե­րի «քաղցր» ու «կի­սա­քաղցր» «այ­ցե­լու­ներն» ու նվի­րա­տու­ներն են: Վերց­րեք ա­նուն առ ա­նուն ու կտես­նեք, որ Նի­կո­լը խա­բում է: ՈՒ մար­դիկ սա սկ­սել են հաս­կա­նալ: Հե­տո պարզ կլի­նի, թե այդ նվի­րա­տու­նե­րը ինչ «պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րի» ար­դյուն­քում են դար­ձել խո­շոր սե­փա­կա­նա­տե­րեր ու հիմ­նադ­րա­մի «հա­մեղ» գոր­ծըն­կեր­ներ:
բ) Նի­կո­լի ըն­կա­լում­նե­րում ու պատ­կե­րա­ցում­նե­րում իշ­խա­նու­թյու­նը ինքն է, միայն ին­քը: ՈՒս­տի, իշ­խա­նու­թյան բո­լոր ճյու­ղե­րը, պե­տա­կան ու հան­րա­յին բո­լոր կա­ռույց­նե­րը պի­տի կա­տա­րեն միայն իր ու բա­ցա­ռա­պես իր կամ­քը: ՍԴ-ի նա­խա­գահն ու դա­տա­վոր­նե­րի մեծ մա­սը ի­րենց դուրս են դրել Նի­կո­լի պատ­կե­րա­ցում­նե­րի այդ ա­պօ­րի­նի շր­ջագ­ծից, և նա ա­մեն ինչ ա­նում է ՍԴ-ն ևս ի­րե­նով ա­նե­լու հա­մար: Ըն­դա­մե­նը: Տե­ղի ու­նե­ցո­ղը, փա­շի­նյա­նա­կան գծագ­րով, 2018 թ. սահ­մա­նադ­րա­կան հե­ղաշ­րջ­ման տրա­մա­բա­նա­կան շա­րու­նա­կու­թյունն է, նա­խա­վեր­ջին բաս­տիո­նի ա­ռու­մը` ա­զատ լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րը գրո­հե­լուց ա­ռաջ: Ինչ այլ փաս­տարկ­ներ էլ բեր­վեն, կլի­նի ե­րես­պաշ­տու­թյուն: Այս­տեղ ի­րա­վա­կան ո­չինչ չկա, ու դրա մա­սին ա­ռա­ջին հեր­թին հայ­տա­րա­րում է հենց ին­քը իշ­խա­նու­թյու­նը, ա­սե­լով, որ Թով­մա­սյա­նը ձեռ­քից բաց է թո­ղել ՍԴ նա­խա­գահ լի­նե­լու շան­սը: Հա­մադ­րեք դեպ­քե­րի ժա­մա­նա­կագ­րու­թյու­նը, և ա­մեն ինչ կընկ­նի իր տե­ղը. նախ աչ­քով-ուն­քով Հրայր Թո­վա­սյա­նին հոր­դո­րում են հե­ռա­նալ, հե­տո ա­նաշ­խատ թո­շակ են ա­ռա­ջար­կում ՍԴ դա­տա­վոր­նե­րին, ա­պա սա­նիկ­նե­րին են ձեր­բա­կա­լում, հե­տո ըն­կեր­նե­րին ու ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րին են անց­նում, հե­տո մե­ղադ­րում ֆի­նան­սա­կան ինչ-որ պատ­մու­թյուն­նե­րում, ա­պա իշ­խա­նու­թյան յու­րաց­ման մեջ և այլն, և այլն: ՀՔԾ-ի և գլ­խա­վոր դա­տա­խազ Ար­թուր Դավ­թյա­նի այդ հե­քիաթ­նե­րը, ում, ի դեպ, ես մարդ­կայ­նո­րեն խղ­ճում եմ, ե­թե նա­խա­տես­ված են ե­րե­խա­նե­րի հա­մար, ա­պա թող գնան ման­կա­պար­տեզ­նե­րում պատ­մեն: Միով բա­նիվ, սա է պատ­կե­րը: Ար­դյուն­քում Փա­շի­նյա­նը չի կա­րո­ղա­նում ձևա­վո­րել կո­ռուպ­ցիա­յի դեմ պայ­քա­րի ար­դյու­նա­վետ ինս­տի­տուտ­ներ և ո­րա­կյալ օ­րեն­սդ­րու­թյուն, ին­չը, ի­րոք, կարևոր է, և քա­ղա­քա­կան հե­տապն­դում­նե­րի դի­մե­լով, միաց­րել է իշ­խա­նու­թյու­նից իր հե­ռաց­ման հետ­հաշ­վար­կը: Զու­գա­հեռ, ա­ռանց այդ էլ հան­րա­յին մեծ հե­ղի­նա­կու­թյուն չվա­յե­լող ի­րա­վա­պահ մար­մին­նե­րը էլ ա­վե­լի են կորց­նում ի­րենց հե­ղի­նա­կու­թյու­նը, ի­մու­նի­տետն ու ինս­տի­տու­ցիո­նալ կա­րո­ղու­թյուն­նե­րը: Սա է, ե­թե կարճ:
-Երբ ընդ­դի­մա­խոս­նե­րը քն­նա­դա­տում են օր­վա իշ­խա­նու­թյան ի­րա­վա­կան քայ­լե­րը՝ զու­գա­հեռ­ներ տա­նե­լով 37 թվի հետ, իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը հա­կա­դար­ձում են, թե ինչ­պես էր նախ­կին ռե­ժի­մը շատ քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րի հե­տապն­դում նրանց հա­յացք­նե­րի հա­մար։ Ընդ­հան­րա­պես մենք հի­մա վա­տի ու վատ­թա­րա­գույ­նի միջև՞ ենք հա­մե­մա­տու­թյուն ա­նում, թե՞ փոր­ձում ենք երկ­րում, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ար­դա­րու­թյան մթ­նո­լորտ հաս­տա­տել։
-37-ի հետ հա­մե­մա­տու­թյուն­ներն ա­վե­լոր­դու­թյուն են: Ոչ թե այն պատ­ճա­ռով, որ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը ժո­ղովր­դա­վար է կամ գի­տակ­ցում է դրա ան­թույ­լատ­րե­լիու­թյունն ու նման բան չի ա­նի, այլ բա­ցա­ռա­պես այն պատ­ճա­ռով, որ մեր է­պո­խա­յում հնա­րա­վոր չէ դի­մել նման լայ­նա­ծա­վալ ռեպ­րե­սիա­նե­րի ու մար­սել այն: Եվ երկ­րորդ, մի երկ­րում, որ­տեղ հա­զա­րա­վոր մար­դիկ այ­սօր պատ­րաստ են ձեր­բա­կալ­վե­լու, բանտ նս­տե­լու հա­նուն ա­զա­տու­թյան ու հա­նուն Հա­յաս­տա­նի, ինչ­պես մեր օ­րե­րում է, հնա­րա­վոր չէ դիկ­տա­տու­րա հաս­տա­տել. նման մտադ­րու­թյու­նը միայն մտա­վոր գա­լա­րում­նե­րի մեջ հայ­տն­ված հի­վանդ ու­ղե­ղում կա­րող է ծն­վել ու ա­րագ տա­պա­լել նման փորձ կա­տա­րո­ղին: Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի կող­մից քա­ղա­քա­կան հե­տապն­դում­նե­րի յու­րա­քան­չյուր պատ­ժա­մի­ջոց մո­տեց­նում է իր իշ­խա­նու­թյան ա­վար­տը, ին­քը դա գի­տակ­ցի, թե ոչ: ՈՒ սա ա­մե­նա­սու­րը զգում են ոչ թե նրա քա­ղա­քա­կան ընդ­դի­մա­խոս­նե­րը, ինչ­պես կա­րող է ա­ռա­ջին հա­յաց­քից թվալ, այլ հենց իր թի­մա­կից­նե­րը, ո­րոնք զրկ­վել են ձայ­նի ի­րա­վուն­քից և Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի ժա­մա­նա­կա­վոր անձ­նիշ­խա­նու­թյան ձեռ­քում վե­րած­վել են պա­տանդնե­րի:
-Այս իշ­խա­նու­թյու­նը մյուս­նե­րի հա­մե­մատ իր ա­ռա­վե­լու­թյունն էր հա­մա­րում թա­փան­ցիկ գոր­ծե­լա­կեր­պը։ Սա­կայն օ­րերս պարզ­վեց, որ կա­ռա­վա­րու­թյան ան­դամ­նե­րի աշ­խա­տա­վար­ձը կրկ­նա­կի բարձ­րաց­րել են գաղտ­նի ո­րոշ­մամբ։ Ձեզ այս գոր­ծե­լա­կերպն ի՞նչ է հու­շում։
-Նի­կոլ Փա­շի­նյանն ին­քը բա­ցատ­րեց, թե ին­չու են դա ա­րել ու ին­չու են դա գաղտ­նի ա­րել: Հա­սա­րա­կու­թյու­նը թող իր գնա­հա­տա­կա­նը տա, թե որ­քա­նով է դա իր հա­մար ըն­դու­նե­լի: Սա թուխս գո­ղա­ցող աղ­վե­սի հո­գե­բա­նու­թյուն է, ոչ թե հրա­պա­րա­կա­յին իշ­խա­նու­թյան գոր­ծե­լաոճ: Իշ­խա­նու­թյան հաշ­վետ­վո­ղա­կա­նու­թյունն ու հրա­պա­րա­կայ­նու­թյունն այլ բան են: Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը միայն բա­նից ան­տե­ղյակ­նե­րին կա­րող է հա­մո­զել, որ իր «non stop» աղմ­կա­րա­րու­թյու­նը հրա­պա­րա­կայ­նու­թյուն է: Գոր­ծից հաս­կա­ցող­նե­րը շատ լավ էլ գի­տեն, որ այդ աղ­մու­կը լրիվ այլ` շատ ա­վե­լի կարևոր գոր­ծե­րից ու ուր­վագծ­վող զար­գա­ցում­նե­րից հան­րու­թյան ու­շադ­րու­թյու­նը շե­ղե­լու թեթևա­միտ մի­ջոց է ըն­դա­մե­նը: Բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյա­նե­րի վար­ձատ­րու­թյան մա­սին չեմ խո­սում, դա ճի՞շտ է, թե՞ սխալ: Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը, որ տաս­նա­մյակ­ներ շա­րու­նակ իր քա­ղա­քա­կան կեն­սագ­րու­թյու­նը կա­ռու­ցել է հա­րուստ­նե­րի հան­դեպ ա­տե­լու­թյան սեր­ման­մամբ ու մե­կու­կես տա­րի ա­ռաջ հայ­տա­րա­րում էր, թե ե­կել են «ժո­ղովր­դի ոտ­քե­րի տակ հող դառ­նա­լու», բա­րո­յա­կան ի­րա­վունք չու­նի ան­գամ, պատ­կե­րա­վոր ա­սած, մսով ճաշ ու­տե­լու, քա­նի դեռ երկ­րում մեկ աղ­քատ մարդ կա, էլ չեմ ա­սում կես­մի­լիո­նա­նոց չար­թե­րով Ա­մե­րի­կա մեկ­նել, եր­կու մի­լիոն դո­լա­րա­նոց կա­ռա­վա­րա­կան ա­մա­ռա­նո­ցի վե­րա­նո­րո­գում ա­նել, որ­տեղ ապ­րում է, կես­մի­լիո­նա­նոց զրա­հա­պատ մեր­սե­դես գնել, «Zegna» հա­գուստ կրել ու ի­րեն այլ ճո­խու­թյուն­ներ թույլ տալ: Հարց­րեք քա­ղա­քա­ցի­նե­րին` ի՞նչ կար­ծի­քի են նրանք այս ա­մե­նի մա­սին: Ա­սում են` «չտե­սան պա­տից կախ, տե­սան ճակ­տից կախ»:
-Հա­յաս­տա­նում, ըստ Ձեզ, իշ­խա­նու­թյան ո­րա­կը փոխ­վե՞լ է, իշ­խա­նու­թյունն ինչ­պես խոս­տա­ցել էր, ա­զատ­վե՞լ է կո­ռում­պաց­ված չի­նով­նիկ­նե­րից, բյու­ջեն թա­լա­նող պաշ­տո­նյա­նե­րից։ Եվ ընդ­հան­րա­պես, Ձեր դի­տարկ­մամբ՝ ի՞նչ ար­ժեք­նե­րի կրող է այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյու­նը։
-Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյան ար­ժե­հա­մա­կար­գը դրա իս­պառ բա­ցա­կա­յու­թյունն է: Բո­լոր նրանք, ով­քեր Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյու­նը բնո­րո­շում են որ­պես պո­պու­լիս­տա­կան, մա­սամբ սխալ­վում են: Հա­մե­մա­տեք, ու­սում­նա­սի­րեք տե­սու­թյու­նը, պրակ­տի­կան ու կհա­մոզ­վեք դրա­նում: Սա լրիվ այլ բան է: Ես Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյու­նը կբ­նո­րո­շեի որ­պես «ոչ հա­մա­կար­գա­յին իշ­խա­նու­թյուն»: Իր տե­սա­կի մեջ գու­ցե ա­ռա­ջինն է աշ­խար­հում. աշ­խար­հը գի­տեր, թե ինչ բան է «ոչ հա­մա­կար­գա­յին ընդ­դի­մու­թյու­նը», սա­կայն մինչև Փա­շի­նյա­նը, չգի­տեր, թե ինչ բան է «ոչ հա­մա­կար­գա­յին իշ­խա­նու­թյու­նը»: Կա­րող է պարզ­վել, որ մենք գործ ու­նենք քա­ղա­քա­կան ու քա­ղա­քա­գի­տա­կան «know-how»-ի հետ: Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյա­նը հա­զար բա­նում, ի­հար­կե, կա­րե­լի է մե­ղադ­րել, բայց մի շատ կարևոր բան պետք է ար­ձա­նագ­րել ու շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նել: Եր­կիրն ար­մա­տա­կան «restart»-ի ու ար­դիա­կա­նաց­ման կուր­սի կա­րիք ու­ներ: Կգե­րա­դա­սեի, որ դա կա­տար­վեր վերևից (ին­չի հա­մար իմ հա­մեստ հնա­րա­վո­րու­թյան սահ­ման­նե­րում աշ­խա­տել ու պայ­քա­րել եմ եր­կար տա­րի­ներ իմ բա­զում ըն­կեր­նե­րի հետ)` լուրջ, ծրագ­րա­յին, մտած­ված, ե­րա­զանք­նե­րի թի­մով ու հետևո­ղա­կա­նո­րեն: Ե­ղավ ներքևից ու ե­ղավ ան­լուրջ, ա­րագ մսխ­վեց հան­րա­յին հս­կա­յա­կան է­ներ­գիան, ու այ­սօր գործ ու­նենք հեր­թա­կան կորց­րած հնա­րա­վո­րու­թյան հետ: Նի­կոլ Փա­շի­նյանն ար­դեն իսկ, այդ ա­ռու­մով, ինքն իր գլ­խից բարձր է ցատ­կել, ընդ ո­րում, իր կամ­քից ան­կախ: Ես Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նից ող­ջամ­տո­րեն այլ դրա­կան սպա­սում չու­նեմ: Ար­տաք­նա­պես իշ­խա­նու­թյու­նը դրսևո­րում է քա­ղա­քա­կան կամք` նվա­զա­գույ­նի հասց­նե­լու կո­ռուպ­ցիան: Դա լավ է: Սա­կայն նախ կամ­քը բա­վա­րար չէ, ար­դյու­նա­վետ ինս­տի­տուտ­ներ, լավ օ­րեն­սդ­րու­թյուն, ար­դյու­նա­վետ կա­ռա­վա­րում ու հան­րու­թյան վար­քագ­ծի փո­փո­խու­թյուն է անհ­րա­ժեշտ, ա­պա, իս­կա­պես չգի­տեմ՝ ներ­կա բարձ­րաս­տի­ճան չի­նով­նիկ­նե­րը ներգ­րավ­ված են կո­ռուպ­ցիոն գոր­ծարք­նե­րում, թե ոչ: Ինչ­պես ա­սում են` միայն հեր­ձու­մը ճիշտ պատ­կե­րը ցույց կտա: Գո­նե ար­դեն հան­րա­յին մեծ հն­չո­ղու­թյուն ստա­ցած շատ դեպ­քեր այլ բա­նի մա­սին են խո­սում:
-Մե­կու­կես տա­րի է ան­ցել, բայց Փա­շի­նյա­նի հայ­տա­րա­րած կա­խար­դա­կան փայ­տի­կը ին­չու՞ այդ­պես էլ չի աշ­խա­տում, ին­չու՞ տն­տե­սու­թյու­նը թռիչ­քաձև չի ա­ճում, ներդ­րող­նե­րը փո­ղի ճամպ­րուկ­նե­րով Հա­յաս­տա­նի «դռա­նը» հերթ չեն կանգ­նում, ո­լոր­տա­յին բա­րե­փո­խում­ներ չկան։
-Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը խա­բել է ժո­ղովր­դին: Նա շատ լավ գի­տի, որ մեր, ինչ­պես ցան­կա­ցած հան­րու­թյան մեծ մա­սը մաս­նա­գի­տա­կան պատ­կե­րա­ցում­ներ չու­նի ներդ­րում­նե­րի, տն­տե­սա­կան մի­ջա­վայ­րի ու այլ հան­գա­մանք­նե­րի մա­սին, և գի­տակց­ված մո­լո­րեց­րել է նրան: Մար­դիկ ու­զում էին ու այ­սօր էլ ու­զում են ա­վե­լի լավ ապ­րել, և Փա­շի­նյա­նը ա­սում էր` ա­հա, կգամ, կվե­րաց­նեմ կո­ռուպ­ցիան, հետ կբե­րեմ թա­լան­ված փո­ղե­րը, կձեր­բա­կա­լեմ օ­լի­գարխ­նե­րին, ներդ­րում­նե­րը կգան, ու դուք ա­վե­լի լավ կապ­րեք: Պարզ­վեց, որ միայն ինքն ու իր շր­ջա­պատն են սկ­սել ա­վե­լի լավ ապ­րել: Ա­սում էր, չէ՞, մինչև նոր խոր­հր­դա­րան չլի­նի` ներդ­րում­ներ չեն լի­նի, ու մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րը չեն վե­րա­դառ­նա Հա­յաս­տան: Նոր խոր­հր­դա­րա­նը ե­ղավ, ներդ­րում­ներն ու մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րը չե­կան: Փո­խա­րե­նը, կա­պի­տալն ակ­տիվ ար­տա­հո­սում է Հա­յաս­տա­նից, մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րը, ըստ պաշ­տո­նա­կան վի­ճա­կագ­րու­թյան, շա­րու­նա­կում են ար­տա­գաղ­թել, իսկ Հա­յաս­տա­նի բնակ­չու­թյան թի­վը շա­րու­նա­կում է, ցա­վոք, նվա­զել: Միշտ այս օ­րի­նակն եմ բե­րել, հի­մա էլ կրկ­նեմ: Իր ժո­ղովր­դին սի­րող ա­ռաջ­նոր­դը նրան չի խա­բի` ա­պա­վի­նե­լով վեր­ջի­նիս վատ տե­ղե­կաց­վա­ծու­թյա­նը: Դա նման է այն ծնո­ղին, որն իր հաշ­ման­դամ ե­րե­խա­յին ի ցույց է դնում բո­լո­րին, փո­ղո­ցում այդ կերպ գու­մար է հա­վա­քում` իր ստա­մոք­սը լց­նե­լու հա­մար: Հա­յաս­տա­նի տն­տե­սա­կան զար­գաց­ման ու ներդ­րու­մա­յին գրավ­չու­թյա­նը խան­գա­րող ա­ռանց­քա­յին պրոբ­լեմ­նե­րը ոչ մի տեղ չեն ան­հե­տա­ցել: Դրանք կան ու ի­րենց տե­ղում են` շու­կա­յի փոք­րու­թյուն, փակ սահ­ման­ներ, լո­գիս­տի­կա­յով պայ­մա­նա­վոր­ված` ներ­մուծ­վող ու ար­տա­հան­վող ապ­րանք­նե­րի բարձր ինք­նար­ժեք, ԵԱՏՄ-ի հետ ընդ­հա­նուր սահ­մա­նի բա­ցա­կա­յու­թյուն, կախ­վա­ծու­թյուն ոչ է­ժան է­ներ­գա­կիր­նե­րից և այլն: Այս ա­մե­նը կա­րե­լի է փոխ­հա­տու­ցել միայն խել­քով, հմուտ կա­ռա­վար­մամբ ու օ­պե­րա­տիվ ար­դյու­նա­վե­տու­թյամբ: Ի՞նչ ներդ­րում­ներ էր սպա­սում Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը: Ներդ­րում­նե­րը պա­հան­ջում են կա­յու­նու­թյուն, կան­խա­տե­սե­լիու­թյուն ու լռու­թյուն: Նի­կոլ Փա­շի­նյանն ան­կա­յուն է, ան­կան­խա­տե­սե­լի ու ան­դա­դար աղմ­կում է:
-Հա­յաս­տա­նի ներ­քա­ղա­քա­կան կյան­քի «ախ­տե­րը» գու­ցե հնա­րա­վոր է ինչ-որ պա­հի բու­ժել, բայց ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նում, ըստ Ձեզ, ի՞նչ է կա­տար­վում, և կա՞ մի բան, ո­րը Ձեզ շատ ան­հան­գս­տաց­նում է։
-Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը սև արկղ է: Այն հայտ­նի չէ ոչ մե­կին: Են­թադ­րում եմ` նաև ի­րեն: Ինքն ա­ռաջ­նորդ­վում ու կա­ռա­վա­րում է, ինչ­պես դի­պուկ գնա­հատ­վել է, 24 ժամ­վա կյանք ու­նե­ցող «Եր­կիր-Հայ­կա­կան ժա­մա­նակ» կոն­ցեպ­ցիա­յով: Կա­ռա­վա­րում է որ­պես թեր­թի խմ­բա­գիր: 24 ժամ­վա հաշ­վարկ ու­նե­ցող իշ­խա­նու­թյու­նը ինչ­պե՞ս կա­րող է ու­նե­նալ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն, որ մի հատ էլ հնա­րա­վոր լի­նի այն գնա­հա­տել: Նաև Ար­ցա­խի հար­ցում` սև արկղ է: Գու­ցե այդ արկ­ղը դա­տարկ է, գու­ցե այն­տեղ լավ բա­ներ կան, գու­ցե և կոր­ծա­նա­րար բա­ներ կան: Այն­տե­ղից կա­րող է ա­մեն բան դուրս գալ, ու դա չի լի­նի զար­մա­նա­լի: Ոչ ոք, այդ թվում և երկ­րի ար­տա­քին գոր­ծե­րի նա­խա­րա­րու­թյու­նում ի­րա­կա­նում չգի­տի՝ ինչ է ու­զում Նի­կոլ Փա­շի­նյանն ար­տա­քին աշ­խար­հից ու ինչ է պատ­րաստ նրան ա­ռա­ջար­կե­լու, ինչն ան­հար­մար վի­ճա­կի մեջ է դնում նախ և ա­ռաջ մեր դի­վա­նա­գետ­նե­րին, որ­քան էլ նրանք ի պաշ­տո­նե ի­րա­վունք չու­նեն բարձ­րա­ձայ­նե­լու այդ մա­սին: Ձեզ թվում է` մեր դի­վա­նա­գետ­նե­րին դու՞ր է գա­լիս այն, որ երկ­րի հիմ­նա­րար շա­հե­րը թո­ղած, ինչ­պես ա­սում են, ստիպ­ված այ­սօր թի­թեռ են նկա­րում` զբաղ­ված են այս ու այն մայ­րա­քա­ղա­քում թավ­շյա հե­ղա­փո­խու­թյա­նը նվիր­ված ա­նի­մաստ ցու­ցա­հան­դես­նե­րի կազ­մա­կերպ­մամբ: Ե­թե հա­մա­ռոտ գնա­հա­տենք, այ­դու­հան­դերձ, այս­պես կա­սեի` Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի Հա­յաս­տա­նը հասց­րել է կորց­նել իր հին բա­րե­կամ­նե­րին, բայց ձեռք չի բե­րել նո­րե­րը: Մտա­ծե­լու բան է:
-Ի՞նչ ել­քեր եք տես­նում ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կում և ինչ­պե՞ս է հնա­րա­վոր քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը «վե­րա­դարձ­նել» քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րին, ի­րա­վա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րը՝ օ­րենք­նե­րի հար­թու­թյուն, տն­տե­սու­թյունն էլ՝ ի­րա­կան ցու­ցա­նիշ­նե­րի դաշտ։
-Մենք մեզ չխա­բենք. ի­րա­վի­ճակն այ­սօր պա­րա­դոք­սալ է, այն մո­տա­վո­րա­պես այս­պի­սին է. մի կող­մից Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը, որ­քան էլ օր օ­րի նվա­զող, սա­կայն այս պա­հին դեռ ու­նի ամ­նա­մեծ հան­րա­յին ա­ջակ­ցու­թյու­նը: Մյուս կող­մից, կա հա­սա­րա­կու­թյան ա­ճող հիաս­թա­փու­թյունն ու հան­րա­յին հա­մա­ձայ­նու­թյունն այն հար­ցում, որ որևէ դեպ­քում պետք է բա­ցառ­վի վե­րա­դար­ձը ան­ցյա­լին ու դրա բո­վան­դա­կու­թյա­նը ու, ինչ­պես պարզ­վեց, ան­ցյա­լի հնա­րա­վոր ա­մե­նա­լավ այ­լընտ­րան­քը չէր, այլ հնից էլ ա­վե­լի հին էր, ուս­տի և պի­տի ա­պա­գա­յին միտ­ված նման այ­լընտ­րանք ու իշ­խա­նու­թյուն ձևա­վո­րել: Ինչ­պե՞ս: Հա­սա­րա­կու­թյու­նը դեռ չգի­տի: Դրա­նում է պա­րա­դոք­սը: Ես էլ չգի­տեմ: Քա­ղա­քա­կան նման բյու­րե­ղա­ցած ա­ռա­ջարկ­ներ էլ դեռ չկան` Մի­քա­յել Մի­նա­սյա­նի մի քանի ա­ռողջ ակ­նարկ­նե­րը մի կողմ դրած: Քա­ղա­քա­կան այ­սօր­վա դի­մա­կա­յու­թյան կող­մե­րի մեծ աղ­մու­կը, ըստ էու­թյան, խլաց­րել է մեր հան­րու­թյան մե­ծա­մաս­նու­թյան ձայ­նը, ո­րոնք այ­սօր դեռ լուռ են, չեն ար­տա­հայտ­վում ոչ սո­ցիա­լա­կան ցան­ցե­րում ու ոչ էլ ա­վան­դա­կան մե­դիա­նե­րում, բայց, իմ տպա­վո­րու­թյամբ, մո­տա­վո­րա­պես այդ­պես են մտա­ծում, ինչ­պես նկա­րագ­րե­ցի: Ի՞նչ կլի­նի վա­ղը` կան­խա­տե­սել չի կա­րող և ոչ մե­կը: Ինձ հա­մար ակն­հայտ է, որ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը, գի­տակ­ցա­բար, թե ոչ, ու­զե­նա­լով, թե ոչ, եր­կի­րը տա­նում է մեծ ցն­ցում­նե­րի ու հնա­րա­վոր ար­հա­վիրք­նե­րի ճա­նա­պար­հով: Ճա­նա­պարհ, որ կա­րող է իր հետ նաև ան­դառ­նա­լի կո­րուստ­ներ բե­րել, որ հե­տո սերն­դե­սե­րունդ հի­շենք ու մղկ­տանք: Ճա­նա­պարհ, ո­րի ինչ-որ մի կան­գա­ռից այն կողմ ար­դեն հնա­րա­վոր չի լի­նի կանգ­նեց­նել զար­գա­ցում­նե­րի հե­տա­գա ըն­թաց­քը, և ի­ներ­ցիան ինքն իր կոր­ծա­նա­րար գոր­ծը կա­նի, ու ազ­գա­յին նոր ա­ղե­տը կկանգ­նի դեմ հան­դի­ման` մղե­լով մեզ մեր սի­րած զբաղ­մուն­քին` մե­ղա­վոր­նե­րի պոստ­ֆակ­տում փնտր­մա­նը: Հա­յաս­տանն այ­սօր գտն­վում է մի ի­րա­վի­ճա­կում, որ­տեղ զար­գաց­ման հնա­րա­վոր սցե­նար­նե­րը, կրկ­նում եմ, ձգ­վում են ալ­ֆա­յից մինչև օ­մե­գա, ա­մե­նա­լա­վա­տե­սա­կա­նից մինչև ա­մե­նա­հո­ռե­տե­սա­կան:
Կար­ծում եմ, Նի­կոլ Փա­շի­նյանն իր պատ­մա­կան ա­ռա­քե­լու­թյու­նը, ինչ­պես ա­սա­ցի, ար­դեն կա­տա­րել է: Նկա­տի ու­նեմ երկ­րի ար­դիա­կա­նաց­ման անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը այս­պես միան­շա­նակ ար­ձա­նագ­րե­լը: Հի­մա երկ­րին անհ­րա­ժեշտ է վե­րա­կանգ­նել ժո­ղովր­դի միաս­նա­կա­նու­թյու­նը, դա­դա­րել մեր ներ­սում թշ­նա­մի­ներ ո­րո­նե­լուց, հաշտ­վել սե­փա­կան ան­ցյա­լի ու սե­փա­կան պե­տու­թյան հետ, հա­մախմ­բել երկ­րի լա­վա­գույն մարդ­կա­յին ու կա­ռա­վար­չա­կան ռե­սուրս­ներն ան­կախ քա­ղա­քա­կան պայ­մա­նա­կա­նու­թյուն­նե­րից, ձևա­վո­րել ե­րա­զանք­նե­րի թիմ ու Հա­յաս­տա­նը տա­նել բո­վան­դա­կա­յին և լավ մտած­ված, ծրագ­րա­յին ար­դիա­կա­նաց­ման, կա­յու­նու­թյան, տն­տե­սա­կան զար­գաց­ման, բա­րե­կե­ցու­թյան ա­ճի, ներ­քին ու ար­տա­քին անվ­տան­գու­թյան ա­պա­հով­ման ճա­նա­պար­հով` ե­րաշ­խա­վոր­ված ել­քով: Այդ գոր­ծում Նի­կոլ Փա­շի­նյանն ու իր «ա­տե­լու­թյան կու­սակ­ցու­թյու­նը» ա­նե­լիք չու­նեն: Բայց իր ժո­ղովր­դին սի­րող ու պա­տաս­խա­նա­տու ցան­կա­ցած մաս­նա­գետ կամ քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ այ­սօր պար­տա­վոր է նաև հան­րու­թյա­նը սթա­փու­թյան ու արթ­նու­թյան կոչ ա­նել, որ, ցա­վոք, կա­րող է տե­ղի ու­նե­նալ նաև ա­մե­նաան­ցան­կա­լին: Այ­սօր, թվում է, դեռ բաց պա­տու­հան կա: Դեռ: Ի­րա­վի­ճա­կի հան­գու­ցա­լուծ­ման և երկ­րում վտան­գա­վոր ա­պա­կա­յու­նաց­ման բա­ցառ­ման մեկ ճա­նա­պարհ ինքս հու­շել եմ` քա­ղա­քա­պե­տի հրա­ժա­րա­կան և Երևա­նի ա­վա­գա­նու ար­տա­հերթ ընտ­րու­թյուն­ներ, որ­պես մի­ջան­կյալ կա­յու­նաց­նող կա­մուրջ: Ով բաց աչք ու ա­կանջ ու­ներ, կտես­ներ ու կլ­սեր: Ով ա­ռողջ գլուխ ու­ներ, կհաս­կա­նար:

Զրույ­ցը՝
Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱ­ՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ